ترمیم شکستگی بینی

شکستگی بینی و جراحی آن:
شکستگی بینی ، شایع ترین آسیب استخوانی در صورت است . با توجه به شیوع زیاد آن ، مراجعه کنندگان به مطب و درمانگاه همواره سؤالاتی در مورد نحوه تشخیص آن دارند و اینکه آیا همواره نیاز به رادیوگرافی هست ؟ و زمان جا اندازی و روش جا اندازی آن چگونه است ؟ و عوارض و اثرات آن بر روی صورت چیست ؟
شکستگی بینی بیشتر در مردان اتفاق می افتد و نسبت آن حدود 2 به 1 در مرد به زن و در سنین 15 تا 30 سال شایع تر می باشد . آسیب به صورت در بیماران جوانتر ، بیشتر باعث جابجایی و شکستگی قطعات بزرگتر استخوان بینی می شود ، در حالیکه بیماران مسن تر استخوانهای شکننده دارند و بیشتر دچار خُرد شدگی استخوان می شوند . هنگامیکه استحکام بینی از دست برود ممکن است تغییرات نامطلوب در ظاهر و عملکرد بینی ایجاد شود . بنابراین جراح گوش و حلق و بینی باید بر مبنای ماهیّت و وسعت آسیب ، درمان خاصی را در نظر قرار دهد . 80% شکستگی های بینی در منطقه تبدیل قطعه نازک انتهایی به قطعه ضخیم ابتدایی در 3/1 تا نیمه استخوان بینی است .
شیوع آسیب به صورت در کودکان بسیار کمتر از بالغین است . فاکتورهای فیزیکی مهم در کودکان و اندازه کوچک بینی آنها باعث می شود که نیروهای شدید را محدود کرده و بافت نرم ، زیاد در حکم حفاظتی برای اسکلت صورت عمل می کند . آسیب های بینی در کودکان کم سن و سال بیشتر در غضروف اتفاق می افتد تا استخوان ، قابلیّت ارتجاع و نرم بودن غضروف استخوان در کودکان مسئول عدم جابجایی قابل توجه در شکستگی این ساختمان ها است .
طبقه بندی ؛
شکستگی های بینی به 2 دسته تقسیم می شوند :
1) انواع کناری ؛ که در اثر نیروی وارد به کنار بینی ، باعث فرورفتگی یک سمت و برآمدگی سمت دیگر بینی می شود . این نوع شکستگی شایع تر است .
2) انواع قدامی یا روبرو ؛ در این حالت آسیب از بالا به صورت و بینی وارد می آید . این نوع شکستگی ناشایع تر است و معمولاً نیاز به نیرویی با انرژی بالایی دارد . در این حالت پُل بینی فرو رفته می شود و تغییر شکل ظاهری مشخصی را ایجاد می کند .
تشخیص شکستگی بینی بدلیل آنکه پس از آسیب ، تورم ایجاد می شود و تغییر شکل های جزئی را می پوشاند ، پس از کاهش تورم ، 2 ـ 4 روز پس از آسیب انجام می گیرد .
بررسی های رادیولوژیک :
ارزیابی رادیولوژیک گرچه در بسیاری از مراکز اورژانس به صورت استاندارد انجام می شود ولی در حال حاضر برای شکستگی های معمول بینی ، غیر ضروری تشخیص داده شده است . برخی از مقالات تأثیر بسیار محدودی برای این تصاویر رادیولوژیک در درمان و عوارض بیماری قائل هستند . علاوه بر این نماهای رادیولوژیک ، قدیمی یا جدید بودن شکستگی را نشان نمی دهد . در نهایت اینکه انجام رادیوگرافی استخوان های بینی به صورت معمول به علل پزشکی قانونی دیگر ارزش ندارد .
درمان شکستگی بینی منحصراً بر اساس ارزیابی از ظاهر و عملکرد آن انجام می شود و توجیهی برای انجام رادیوگرافی معمول به دنبال یک صدمه به بینی وجود ندارد . با این وجود اگر پس از انجام معاینات بالینی ، شک به آسیب های قسمت میانی صورت وجود داشت ، رادیوگرافی صورت باید انجام شود . در کودکان ارزش بررسی رادیولوژیک آسیب بینی حتی از بالغین هم کمتر است زیرا که اکثراً آسیب ها در اسکلت غضروفی رخ می دهد که 3/2 ساختمان بینی آنها را تشکیل می دهد و در رادیوگرافی دیده نمی شود .
زمان جا انداختن :
تورم قابل ملاحظه بافت های نرم بینی و اطراف آن می تواند درمان مؤثر اولیه را محدود کند . بین 5 تا 10 روز پس از آسیب استخوان های بینی تا حدی جوش خورده و حرکت دادن آنها مشکل می شود . تثبیت استخوان معمولاً در عرض 2 تا 3 هفته در بیماران جوان و سالم ایجاد می شود . در کودکان ، تثبیت شکستگی بینی به زمان حدود 4/1 تا 2/1 بالغین نیاز دارد . جراح گوش و حلق و بینی باید زمانی را برای جا انداختن انتخاب کند که ارزیابی درستی قابل انجام است و استخوان ها هنوز متحرکند . جا انداختن به روش یسته باید بین روزهای 3 تا 7 در کودکان و 5 تا 10 روز در بالغین انجام شود . در بیمارانی که مقدار تورم خیلی کم است ، جا انداختن زودتر انجام می شود . هنگامیکه آسیب های قابل توجه دیگری وجود دارد ، جا انداختن شکستگی بینی اولویّت ندارد و می توان آن را به تأخیر انداخت .
روش جراحی :
جا انداختن بسته (Close) ؛ به عنوان درمان استاندارد بیشتر شکستگی های بینی ، مدت های زیادی است که مورد استفاده قرار می گیرد . اعمال جراحی جهت جا انداختن شکستگی بینی می تواند به صورت سرپایی و یا بستری در بیمارستان انجام شود . انتخاب محل جا اندازی معمولاً به نوع و وسعت آسیب های همراه ، وضعیّت عمومی بیمار و امکانات درمانی بستگی دارد .
شکستگی های ساده بینی در بالغین را می توان با استفاده از مواد بی حس کننده موضعی و سطحی در مطب درمان نمود . استفاده از این تکنیک های موضعی از نظر نتیجه ظاهری و عملکردی با بی هوشی عمومی برابر است . اگرچه معمولاً استفاده از بی حسی برای بیمار ناراحت کننده است اما در مطالعات به عمل آمده 63% بیماران عمل مذکور را از نظر سختی بدتر از پُر کردن دندان نمی دانند و 96% اظهار داشتند در صورتی که مجدداً دچار شکستگی بینی شوند از همان بی حسی موضعی استفاده خواند کرد .
بعد از جا اندازی شکستگی بینی ، داخل بینی پانسمان می شود و روی بینی گچ گیری به عمل می آید . تمام این پانسمانها 5 روز پس از جا اندازی برداشته می شوند .
جا اندازی با روش باز (Open) ؛زمانی مدّ نظر قرار می گیرد که تغییر شکل بینی یا انسداد بینی پس از جا اندازی بسته باقی بماند . در این روش ، پس از بلند کردن پوست ، قطعات شکسته استخوان باید به دقت حرکت داده شوند و در محل مناسب جاگذاری گردد و ثابت شوند . بیماریانیکه علاقه به انجام یک رینوپلاستی (جراحی زیبایی بینی) در زمان تصحیح تغییر شکل بینی پس از صدمه را دارند ، به سپتورینوپلاستی کنترل نیاز خواهند داشت . دوره مناسب جهت عمل جراحی رینوپلاستی ، 3 ـ 6 ماه پس از آسیب است که تمام تورم از بین رفته و استخوانها کاملاً تثبیت شده اند . در کودکان عمل جراحی را می توان تا 15 ـ 16 سالگی به تأخیر انداخت که در آن سن ، رشد صورت تقریباً کامل شده است.

دکتر علی اصغر شیرازی

متخصص جراحی پلاستیک بینی و صورت. عضو هئیت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران، متخصص جراحی‌های زیبایی صورت، متخصص جراحی‌های گوش، حلق، بینی و سر و گردن، رتبه اول بورد گوش و حلق و بینی و سر و گردن ایران، فلوشیپ فوق تخصصی جراحی گوش و قاعده جمجمه از استرالیا، عضو انجمن جراحان پلاستیک سر و صورت امریکا، اروپا و استرالیا، عضو هئیت مدیره انجمن راینو لوژی ایران، عضو هئیت مدیره انجمن جراحان گوش، حلق، بینی و سر و گردن ایران، دبیر کنگره‌های علمی و فوق تخصصی جراحان گوش و حلق و بینی و پلاستیک، دارنده مقالات علمی متعدد در نشریات معتبر جهان.