بیماری‌های گوش

گوش دستگاه مهم و پیچیده‌ای است که اغلب ما تنها از یکی از وظایف آن آگاهیم. علاوه بر شنوایی، گوش عهده‌دار مسئولیتی بسیار حیاتی در بر قراری تعادل بدن دارد. بنابراین اختلالات در عملکرد آن ممکن است باعث کاهش شنوایی، سرگیجه و عدم تعادل و یا هر دوی آنها شود.

صحبتهای دکتر شیرازی متخصص گوش، حلق و بینی، در رابطه با انواع بیماری های گوش

انواع بیماری های گوش

بیماری های گوش بسیار مختلف است. همچون عفونت گوش، کاهش شنوایی، درد گوش ، ترشح گوش و همچنین برخی از بیماری هایی که ما نمی دانیم مرتبط با گوش است . مثل سرگیجه . برخی از انواع سرگیجه ارتباط مستقیمی با گوش دارد.

از شایع ترین عفونت ها در بدن، عفونت گوش است. در کودکان زیر 1 الی 2 سال عفونت باکتریال یا چرکی گوش شایع ترین عفونت در بدن آنهاست. که در کودکان تشخیص آن بسیار مشکل است. وجود تب و بی قراری در بیمار اولین نشانه از بیماری ها و عفونتهای گوش است. هر چقدر سن بالاتر برود ( یعنی 6 و 7 سال به بالا) این عفونتهای حاد و چرکی کم می شود. اما برخی از عفونت ها که از نوع عفونتهای مزمن و طولانی مدت هستند ممکن است ایجاد شود.

عفونتهای مزمن گوش ممکن است از هر سنی آغاز شود. این عفونتهای مزمن تقریبا همیشه با پارگی پرده گوش همراه است.

از آنجائیکه گوش نزدیک به مغز قرار گرفته است مشکلات و بیماری های گوش می تواند اثرات مخربی مثل کاهش شنوایی ایجاد کند و بر بدن و صورت فرد تاثیر بگذارد و بنابراین رسیدگی فوری و دقیق و متخصصانه به عفونت های گوش واجب و لازم است. مراجعه به بهترین متخصص گوش در سریع ترین زمان مشاهده علائم و بیماری های گوش بسیار مهم است.

ساختمان گوش:

گوش از سه قسمت خارجی (لاله و مجرا) گوش میانی (پرده و استخوان) و گوش داخلی (حلزون و اندام تعادلی) تشکیل شده است. صوت توسط مجرا، پرده و استخوانچه‌ها تقویت گردیده و به حلزون گوش داخلی می‌رسد و از آنجا به صورت پیام‌های عصبی واز طریق عصب شنوایی به کُرتِکس شنوایی در مغز انتقال و در آنجا مفاهیم آن قابل درک می‌گردد.
با توجه به پیچیدگی ساختمانی و عملکردی گوش دلایل مختلفی ممکن است باعث ایجاد اختلال در آن گردد. مهمترین این دلایل عبارتند از:

1 – بیماریهای ارثی:

این دسته از بیماری‌ها، مهم‌ترین علت کاهش شنوایی‌های عمیق و یا کری مطلق می‌باشد. اختلالات شنوایی در این بیماری‌ها ممکن است از بدو تولد خود را نشان داده و یا بعدها حتی بعد از 20 سالگی بروز پیدا کند. این افراد معمولا سابقه فامیلی مثبت دارند؛ یعنی حداقل یک تن از بستگان درجه 1 یا 2 مبتلا به کاهش شنوایی می باشند. برخی از این افراد ممکن است ناهنجاری‌های دیگر همچون ناهنجاری‌های قلبی عروقی، کلیوی و یا تیروئیدی داشته باشند.

2 – عفونت‌های گوش :

برخی عفونت‌ها مانند سرخجه در زمان جنینی می‌تواند باعث اختلالات شدید در شنوایی گردد. گروه دیگری از عفونت‌ها در ابتدای تولد نیز می‌توانند آسیب‌های جدی به شنوایی برسانند؛ همچون بیماری آنفلونزا، سر خک و اُریون.
عفونت در گوش میانی یکی از شایع‌ترین بیماری‌های عفونی در کودکان 1 تا 10 ساله است. تقریبا 90% کودکان در این محدوده سنی حداقل یکبار دچار این عفونت می‌شوند این بیماری معمولا به دنبال سرما خوردگی شروع شده و درد گوش تب و بی‌اشتهایی از علایم مشخصه آن می‌باشد. خوشبختانه با درمان مناسب و به موقع بهبود یافته و هیچ عارضه‌ای بجا نمی‌ماند.
بیماری مهم دیگر در کودکان التهاب غیر عفونی گوش میانی می‌باشد که بدون علایمی همچون درد و تب بوده و تنها زمانی مشخص می‌شود که والدین یا مربیان متوجه کم شنوایی کودک می‌شوند. نام این بیماری (اتیب سروز) می‌باشد و یکی از مهم‌ترین دلایل کم‌شنوایی اطفال است. در مراحل پیشرفته، درمان آن جراحی است. عفونت مزمن در گوش از دیگر بیماری‌های رایج می‌باشد. در این حالت عفونت باعث پارگی پرده گوش شده و به دنبال آن عفونت‌های مکرر و یا دایمی ایجاد می‌شود. این بیماری باعث کاهش شنوایی، ترشحات چرکی بدبو از گوش و در برخی مواقع عوارض خطرناکی همچون فلج عصب صورت، مننژیت و یا آبسه مغزی و یا سرگیجه دارد. درمان آن فقط جراحی است. بیماری نسبتا شایع دیگر اتواسکلروز است در این بیماری شنوایی به دلیل چسبندگی استخوانچه‌ها در گوش میانی به تدریج کم می‌شود و معمولا در سنین نوجوانی و جوانی ظاهر می‌گردد. درمان این بیماری گذاشتن سمعک و یا جراحی است. بیماری نسبتاً شایعی بنام منیر(menierez dx) می‌تواند علایمی همچون سرگیجه، کاهش شنوایی، وِز وِز و پُری گوش به وجود آورد. این بیماری معمولا یک طرفه و پیشرونده است.

3- ضربه به گوش :

ضربه‌ها از دیگر عوامل آسیب به گوش می‌باشند. ضربه‌ای مثل سیلی، برخورد اجسام به سر و یا گوش، سوانح رانندگی، افتادن از ارتفاع و ضربه به سر ممکن است باعث آسیب‌های خفیف تا بسیار شدید به سیستم شنوایی و تعادل شوند. دراین صدمات احتمال آسیب پرده گوش، استخوانچه و یا حتی حلزون شنوایی وجود دارد.
4- سرو صدا:
از علل دیگر کم شدن قدرت شنوایی، مجاورت مداوم در محیط پر سر و صداست. در جوامع صنعتی و در کارخانجات سر و صدای دستگاه‌ها، باعث افت تدریجی شنوایی می‌گردد. همچنین گوش دادن به موسیقی با صدای بلند و به خصوص از طریق “هدفون” و “هدست” در نوجوانان و جوانان می‌تواند صدماتی جدی و برگشت ناپذیری به گوش وارد نماید. تنها راه درمان دراین قبیل موارد محافظت از گوش در محیط‌های صنعتی و دوری جستن از مکان‌های پر سر و صداست.
5- سایر عوامل: مسایلی دیگر مثل معرفی برخی داروها، بیماری‌های خود ایمنی، پیرگوشی نیز می‌تواند باعث کاهش شنوایی شوند.

تشخیص بیماریهای گوش:

در اکثر موارد پزشک با گرفتن شرح حال، معاینه فیزیکی و اخذ آزمایش شنوایی و یا در مواردی آزمایشات خون و یا تصویربرداری به تشخیص می‌رسد. علایمی همچون کم شنوایی، ترشح، درد، وِز وِز، سرگیجه و مدت زمان و یا تکرار آن، باید بیان گردد. وجود هرگونه بیماری چون دیابت، فشارخون، بیماری‌های غددی مثل تیروئید و ضربه به گوش و یا مصرف داروها و سوابق فامیلی باید با پزشک در میان گذاشته شود. سپس پزشکتان با معاینه دقیق و با استفاده از وسایل مخصوص به بیماری شما پی ببرد. در بسیاری از مواقع گرفتن تست شنوایی لازم است که نشان دهنده نوع و میزان کم شنوایی است. استفاده از سی‌تی‌اسکن و MRI نیز در پاره‌ای از اوقات ضروری است. کودکان و نوزادان نیاز به تست‌های اختصاصی و پیشرفته تشخیص دارند.

پیشگیری:

همچون بسیاری از بیماری‌های دیگر، در اینجا نیز پیشگیری نقش بسیار پر رنگ و قابل توجهی دارد. در مواردی مثل وراثت، تنها با آگاهی دادن و مشاوره قبل از ازدواج می‌توان از افزایش نسل بیماران با ناشنواییِ عمیق جلوگیری کرد. در عفونت‌های حاد گوش میانی مراجعه به موقع به پزشک و درمان مناسب مانع از بروز عوارض همچون پارگی پرده گوش، از بین رفتن استخوانچه‌ها و تبدیل آن به عفونت مزمن که درمان مشکل‌تری دارد، می‌شود. عدم قرارگرفتن در محیط‌های پُر سر و صدا و استفاده از محافظ‌های گوش می‌تواند از بروز عوارضی که بعضاً علاج ناپذیرند، جلوگیری کند.

درمان:

درمان بیماری‌های گوش و کم شنوایی شامل سه دسته درمان‌های طبی، توان‌بخشی و جراحی می‌باشد.
مهمترین گروه از نظر تشخیص و درمان به موقع، نوزادان هستند. چنانچه کم شنوایی همان ماههای اول پس از تولد درکودک تشخیص داده و درمان نشود، باعث کری، عدم تکلم و اشکالات متعدد روحی، روانی وآموزشی می‌گردد. در بیماری‌هایی مثل عفونت‌های حاد درمان فقط طبی است. استفاده از آنتی بیوتیک مناسب باعث بهبودی کامل بیمار می‌شود. در بیماری‌ای مثل (اُتیت سروز) چنانچه درمان‌های طبی جواب ندهد، درمان بعدی، جراحی خواهد بود. در این جراحی پرده گوش باز شده و مایع غلیظ رنگ پشت آن تخلیه و سپس لوله کوچکی شبیه قرقره جهت تهویه روی پرده گوش نصب می‌گردد.
درمان پارگی پرده گوش، از بین رفتن یا چسبندگی استخوانچه و عفونت‌های مزمن تنها از طریق جراحی امکان‌پذیر است. خوشبختانه با استفاده از روش‌های علمی جدید در جراحی و کاربرد تجهیزات و وسایل پیشرفته، شانس موفقیت دراین گونه اعمال به حدود90% رسیده است.

کاشت حلزون:

درکودکان زیر 4 سال که تکلم را یاد گرفته و دچار ناشنوایی بسیار شدید و یا کامل دو طرفه باشند و یا افراد بزرگسالی که پس از یادگیری تکلم به هر دلیلی کر شده باشند، از عمل جراحی کاشت حلزون استفاده می‌شود. دراین جراحی یک حلزون مصنوعی طی عمل جراحی دقیقی در داخل گوش کار گذاشته می‌شود. در نتیجه، فرد قادر به شنیدن می‌گردد. البته این افراد نیاز به جلسات مکرر توان‌بخشی و گفتار درمانی برای شنیدن و تکلم دارند.

سمعک گوش :

سمعک دستگاه کوچک و ظریفی است که صوت را پس از تقویت به داخل گوش هدایت می‌کند. سمعک‌ها انواع مختلفی دارند که بسته به نوع بیماری و میزان کم شنوایی به جیبی، پشت گوش و درون گوش تقسیم می‌شوند. نوع داخل گوش کاملا پنهان بوده و مشکل ظاهری و زیبایی را حل می‌کند. سمعک‌های نسل جدید بر خلاف اسلافشان یک رایانه کوچک قابل تنظیم و برنامه‌ریزی می‌باشند و بسیاری از معایب قدیمی‌ها مثل سوت زدن را ندارند و تحمل و استفاه از آنها بسیار بهتر شده است.