بیماری اتو اسکلروز یا اتواسکلروزیس

اصطلاح «اتواسکلروزیس» مشتق از دو لغت یونانی «اتو» (به معنی گوش) و «اسکلرو» (به معنی سفت و سخت) است. این بیماری در اثر رشد نابجا و بیجای استخوان های واقع در گوش میانی است که در نهایت به چسبندگی استخوان رکابی به اطرافش منجر می شود. برای اینکه بتوانیم خوب بشنویم باید استخوان رکابی به راحتی در جای خود بلغزد و حرکت کند. در یک گوش طبیعی، ارتعاشات صوتی از طریق کانال گوش خارجی به سمت پرده صماخ هدایت شده و به آن برخورد می کند. پرده صماخ به نوبه خود این ارتعاش را به استخوان چکشی و آن هم به سندانی و سندانی به نوبه خود به استخوان رکابی منتقل می کند. ارتعاش رکابی باعث به حرکت درآمدن مایع گوش داخلی می شود و این امر به تحریک عصب شنوایی منجر می شود. سپس عصب شنوایی تحریکات واردشده را به مغز منتقل می کند و مغز آن را به عنوان «صدا» تعبیر می کند. هرگاه هر یک از اجزای این روند دچار اختلال شوند، شنوایی فرد دچار مشکل خواهد شد.
چه کسی «اتواسکلروزیس» می گیرد و چرا؟ علامت اصلی «اتواسکلروزیس» کاهش شنوایی به تدریج پیشرونده است. این بیماری بین ۱۵ تا ۴۵ سالگی و معمولا حدود ۲۰ سالگی شروع می شود. این بیماری در زنان شایع تر از مردان است و در حاملگی ممکن است سیر آن پیشرفت زیادی داشته باشد. حدود ۶۰ درصد موارد «اتواسکلروزیس» زمینه ژنتیکی دارد. به طور معمول فرزندی که یکی از والدینش به «اتواسکلروزیس» مبتلا باشد، ۲۵ درصد احتمال گرفتاری به «اتواسکلروزیس» را دارد.

اتواسکلروز چیست؟

اتواسکلروز رشد غیرطبیعی‌ و تدریجی‌ استخوان‌ اسفنجی‌ در گوش‌ میانی‌ است. این‌ رشد مانع‌ عملکرد طبیعی‌ یکی‌ از استخوان‌های‌ کوچک‌ گوش‌ میانی‌ که‌ مسئول‌ انتقال‌ صداست‌ شده‌ و از این‌ طریق‌ سبب‌ کاهش‌ شنوایی‌ می‌شود. اتواسکلروز معمولاً هر دو گوش‌ را مبتلا می‌سازد و در هر دو جنس‌ و همه‌ سنین‌ دیده‌ می‌شود ولی‌ در جنس‌ مؤنث‌ دوبرابر بوده‌ و در سنین‌ 30-15 سال‌ شایع‌تر است‌. همچنین این بیماری می‌تواند گوش داخلی یا همان حلزون را هم درگیر کند.

علایم‌ شایع‌

کاهش‌ شنوایی‌ تدریجی‌ و پیشرونده‌ که معمولا از سن بلوغ شروع می‌شود. بیمار مشکل شنوایی ابتدا با صداهای آهسته و بتدریج با صداهای بلندتر را دارد. غالب این بیماران علاوه بر افت شنوایی دچار وزوز گوش می‌شوند.
در این بیماران معمولا سابقه‌ای از چرک و عفونت گوش وجود ندارد.

علل‌ بیماری اتواسکلروز

این‌ اختلال‌ به‌ نظر می‌رسد تا حدی ارثی‌ باشد.60% افراد مبتلا دارای‌ سابقه‌ خانوادگی‌ این‌ بیماری‌ هستند. در تعدادی از آنها هیچ علتی یافت نمی‌شود.
عوامل تشدید کننده بیماری
· سابقه‌ خانوادگی‌ کاهش‌ شنوایی‌
· نژاد سفیدپوست‌. حدود 10% افراد سفیدپوست‌ به‌ درجاتی‌ از اتواسکلروز مبتلا هستند.
· بارداری‌ که‌ ممکن‌ است‌ تحریک‌کننده‌ آغاز بیماری‌ باشد.
پیشگیری‌
در حال‌ حاضر این‌ بیماری‌ قابل‌ پیشگیری‌ نیست‌. در صورت‌ وجود سابقه‌ خانوادگی‌ این‌ بیماری‌، قبل‌ از تشکیل‌ خانواده‌ مشاوره‌ ژنتیک الزامی‌ است‌.

عوارض‌ احتمالی‌

کری‌ کامل‌ در عرض‌ 15-10 سال‌ در صورت‌ عدم‌ درمان‌ هرچه‌ بیمار جوانتر باشد، سرعت‌ کاهش‌ شنوایی‌ بیشتر خواهدبود.
تشخیص:
تشخیص‌ بیماری‌ براساس‌ شرح حال و معاینه و آزمون‌های‌ شنوایی‌ نظیر اودیوگرام و آزمون‌ رینه‌ (بررسی‌ هدایت‌ استخوانی‌ صدا)‌ می‌باشد. کاهش شنوایی تدریجی بدون علت در یک فرد جوان که در معاینه پرده گوش سالم داشته و تست شنوایی‌اش نشان دهنده یک کاهش شنوایی انتقالی باشد اولین تشخیص اتواسکلروز است.
آزمایش شنوایی یا همان ادیوگرام نشان‌دهنده کاهش شنوایی انتقالیست. البته در افرادی که درگیری حلزون دارند کاهش شنوایی از نوع حسی عصبی هم دیده می‌شود.

درمان‌

‌هدف از درمان بازگرداندن شنوایی طبیعی و در صورت امکان کاهش وزوز است. دو درمان برای این بیماری وجود دارد:
سمعک: استفاده از سمعک با توجه به اینکه در این بیماران تشخیص کلمات خوب است سمعک‌های پیشرفته دیجیتالی می‌توانند با افزایش شدت صدا شنوایی را بهتر کنند. اشکالات سمعکهای قدیمی مثل سوت زدن یا پیچیدن صدا هم در آنها کمتر است. ( در مرود خرید سمعک این مطلب را بخوانید) 
جراحی: علیرغم سادگی و موثر بودن سمعک بسیاری از بیماران و بخصوص افراد جوان حاضر به استفاده از آن نیستند. راه دیگر جراحیست جراحی معمولا از طریق مجرای گوش انجام می‌شود وپس از کنار زدن پرده استخوانچه رکابی برداشته شده و بجای آن یک پروتز گذاشته می‌شود. جراحی حدودا یک ساعت طول کشیده و می‌تواند با و یا بدون بیهوشی باشد.
دارو: درمان دارویی نقش چندانی در درمان این بیماری ندارد و تنها در دوره های فعال آن از داروی فلورید سدیم استفاده می‌شود.
مراقبت‌های پس از عمل جراحی:
استراحت به‌مدت یک هفته گروهی از بیماران پس از عمل سرگیجه دارند.( سرگیجه جیست؟ ) بنابراین لازم است در طول هفته اول استراحت نمایند.
· عدم فعالیت سنگین همچون ورزش بمدت دو ماه
· عدم ورود آب به داخل گوش تا زمانی که پزشک معالج اجازه دهد.
· عدم پرواز با هواپیما به‌مدت 3 هفته
· بهتر است در 3 هفته اول به پشت ویا گوش مقابل بخوابند.
در صورت بروز هر کدام از علایم زیر پزشک خود را مطلع کنید: درد شدید، افت ناگهانی شنوایی، سرگیجه های ادامه دار، تب، ترشح چرکی از گوش

نتایج پس از جراحی چگونه است؟

این جراحی بسیار دقیق و حساس است ومهارت و تجربه جراح نقش بسزایی در میزان موفقیت دارد. اصولا در دست جراح ماهر و البته مراقبت‌های دقیق پس از عمل شانس بیمار برای دستیابی به بهبود چشمگیر شنوایی در حدود 95% است. در 4% بیماران ممکن است شنوایی تغییری نکند و در کمتر از 1% احتمال کمتر شدن شنوایی وجود دارد.

«استاپدکتومی» چیست؟

عمل «استاپدکتومی» تحت بیهوشی عمومی و نیمه بیهوشی قابل انجام است. این عمل از طریق داخل کانال گوش انجام می شود. جراح از طریق کانال گوش، پرده صماخ را به کناری زده و استخوان رکابی فیکس شده را برمی دارد و به جای آن پروتز مخصوصی را کار می گذارد که همان نقش استخوان رکابی را ایفا می کند. سپس داخل کانال گوش بیمار پانسمان مخصوص قابل جذبی به نام ژلفوم گذاشته می شود. بنابراین بیمار تا یک هفته بعد از عمل بهبود شنوایی قابل توجهی را احساس نمی کند. احتمال موفقیت این عمل حدود ۹۰ درصد است. در یک درصد موارد ممکن است این عمل باعث بدترشدن شنوایی بیمار شود. «اتواسکلروزیس» در ۸۰ درصد موارد هر دو گوش را گرفتار می کند. در این صورت در هر نوبت فقط یک گوش را می توان عمل کرد. ابتدا باید گوشی را عمل کرد که شنوایی اش کمتر است.
▪ نکاتی که بیمار باید بداند:
بعد از «استاپدکتومی» اغلب بیماران فردای همان روزی که عمل شده اند، ترخیص می شوند و به آنها گفته می شود که روی گوش عمل نشده خود بخوابند. آنتی بیوتیک بعد از عمل تجویز خواهد شد. چند روز بعد از عمل ممکن است کمی حالت سبک سری داشته باشند. حس چشایی نیز ممکن است چند هفته تا چند ماه بعد از عمل تغییر کرده باشد ولی معمولا در نهایت به حالت نرمال برمی گردد. فین کردن، شنا و سایر فعالیت هایی که به ورود آب به گوش عمل شده منجر می شود و همین طور مسافرت هوایی تا دو هفته ممنوع است.